مقدمه
مراقبت های بعد از جراحی دندان عقل یکی از مهم‌ترین عوامل در جلوگیری از عوارض احتمالی و تسریع روند بهبود است.
این جراحی که معمولاً برای رفع مشکلات ناشی از دندان‌های نهفته یا نیمه‌نهفته انجام می‌شود، در عین حال که رایج است، اگر به درستی از محل جراحی مراقبت نشود، می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند
- عفونت
- درد شدید
- تورم
یا حتی خشک شدن حفره جراحی (dry socket) شود.
در کلینیک اسمایل دنتال، دکتر بیات و دکتر شبنم کرمی همواره به بیماران خود توصیه می‌کنند که پس از جراحی، رعایت مجموعه‌ای از مراقبت‌های خانگی و رفتاری ضروری است.
در این مقاله تلاش کرده‌ایم تا بر اساس منابع علمی معتبر و تجربیات بالینی این دو متخصص، راهنمایی کامل و قابل اجرا برای مراقبت‌های پس از جراحی دندان عقل ارائه دهیم.
برای کسب اطلاعات بیشتر به لینک زیر مراجعه کنید:
جدول مقایسه‌ای مراقبت‌های صحیح و اشتباه بعد از جراحی
| رفتار | مفید یا مضر | توضیح |
|---|---|---|
| استفاده از کیسه یخ در ۲۴ ساعت اول | مفید | کمک به کاهش تورم و درد |
| شستشوی دهان در روز اول | مضر | باعث جدا شدن لخته خون می‌شود |
| مصرف غذاهای نرم و خنک | مفید | فشار به ناحیه جراحی را کم می‌کند |
| استفاده از نی | مضر | مکش باعث آسیب به زخم می‌شود |
| استراحت کافی | مفید | باعث تسریع روند بهبود می‌شود |
خلاصه مقاله مراقبت های بعد از جراحی دندان عقل
-
مراقبت بعد از جراحی دندان عقل، کلید جلوگیری از عوارض و تسریع بهبود است.
-
کنترل خونریزی، استفاده از یخ و استراحت مطلق در ۲۴ ساعت اول ضروری است.
-
مصرف غذاهای نرم و خنک از فشار به محل جراحی جلوگیری می‌کند.
-
رعایت بهداشت دهان با احتیاط از روز دوم شروع می‌شود.
-
هرگونه علامت غیرطبیعی مثل درد شدید، تب یا تورم باید فوراً به دکتر بیات یا دکتر شبنم کرمی گزارش داده شود.
اقدامات فوری پس از جراحی
بلافاصله پس از جراحی، باید با استفاده از گاز استریل و اعمال فشار ملایم، به کنترل خونریزی کمک کرد.
توصیه می‌شود بیمار تا دو ساعت پس از جراحی از تعویض مداوم گاز خودداری کند تا لخته خون در محل جراحی تثبیت شود.
کیسه یخ نیز باید روی گونه گذاشته شود تا تورم کاهش یابد.
دکتر بیات تأکید می‌کند که در ۲۴ ساعت اول نباید دهان را با آب یا دهان‌شویه شست، چون این کار می‌تواند لخته خون را از محل زخم جدا کرده و روند بهبودی را مختل کند.
همچنین بیمار باید استراحت کافی داشته و از خم شدن یا فعالیت‌های بدنی پرهیز کند.
تغذیه مناسب برای تسریع بهبودی
تغذیه مناسب پس از جراحی دندان عقل نقش کلیدی در روند بهبودی ایفا می‌کند.
غذاهای نرم و خنک مانند:
- پوره سیب‌زمینی
- سوپ ولرم
- ماست ساده
- یا اسموتی‌های بدون دانه
انتخاب‌های ایده‌آلی هستند.
از مصرف غذاهای داغ، سفت، تند یا چسبناک باید پرهیز شود.
دکتر شبنم کرمی اشاره می‌کند که نوشیدنی‌ها باید بدون نی مصرف شوند، چراکه مکیدن می‌تواند باعث جابه‌جایی لخته خون شود.
در روزهای اول، استفاده از غذاهایی که نیاز به جویدن ندارند کمک می‌کند تا فشار روی ناحیه جراحی به حداقل برسد.
رعایت بهداشت دهان و دندان پس از جراحی
با اینکه در روز اول نباید محل جراحی شسته شود، اما از روز دوم به بعد رعایت بهداشت دهان با دقت بیشتری اهمیت پیدا می‌کند.
مسواک زدن دندان‌های دیگر با احتیاط ادامه پیدا می‌کند اما از برخورد مستقیم با ناحیه جراحی باید خودداری شود.
در کلینیک اسمایل دنتال، توصیه می‌شود که از محلول‌های دهان‌شویه بدون الکل و یا محلول نمک رقیق برای شستشو استفاده شود.
دکتر بیات پیشنهاد می‌دهد که این کار روزانه ۲ تا ۳ بار انجام شود تا از تجمع باکتری‌ها و ایجاد بوی بد دهان جلوگیری شود.
علائم هشداردهنده و زمان مراجعه مجدد
در طول دوران نقاهت، برخی نشانه‌ها طبیعی‌اند، اما برخی دیگر ممکن است نیاز به پیگیری فوری داشته باشند.
تورم خفیف، درد و مقداری خون‌آبه طی ۲ تا ۳ روز اول طبیعی است، اما درد شدید، بوی بد دهان مداوم، تب یا تورم رو به افزایش، نشانه‌های عفونت هستند.
دکتر شبنم کرمی تأکید می‌کند که در صورت بروز این علائم، بیمار باید فوراً با کلینیک تماس بگیرد.
مراجعه به موقع باعث جلوگیری از بروز عوارض جدی‌تر می‌شود و در برخی موارد ممکن است نیاز به تجویز آنتی‌بیوتیک یا بررسی مجدد زخم باشد.
نقش داروها در بهبود بعد از جراحی
پس از جراحی دندان عقل، یکی از مؤثرترین راه‌ها برای پیشگیری از عفونت و کنترل درد، مصرف منظم داروهای تجویز‌شده توسط دندانپزشک است.
این داروها شامل آنتی‌بیوتیک‌ها برای جلوگیری از رشد باکتری‌ها، مسکن‌ها برای تسکین درد، و گاهی دهان‌شویه‌های آنتی‌سپتیک برای کاهش خطر التهاب لثه هستند.
آیا جراحی دندان عقل دارد؟ واقعیت تا شایعه؟:
دکتر بیات توصیه می‌کند که حتی اگر بیمار احساس درد یا علائم عفونت ندارد، مصرف کامل دوره آنتی‌بیوتیک طبق نسخه الزامی است تا بدن در معرض مقاومت دارویی قرار نگیرد.
دکتر شبنم کرمی نیز تأکید می‌کند که مصرف داروها باید طبق برنامه و بدون وقفه انجام شود و در صورت بروز حساسیت دارویی یا علائم غیرعادی (مانند خارش، حالت تهوع یا بثورات پوستی)، فوراً با پزشک تماس گرفته شود.
همچنین استفاده خودسرانه از داروهای ضدالتهاب مانند آسپرین یا مسکن‌های غیراستاندارد ممکن است باعث تشدید خونریزی شود.
به همین دلیل، پیروی از دستورالعمل دارویی، بخش مهمی از مراقبت‌های حرفه‌ای و بهبود ایمن پس از جراحی محسوب می‌شود.
بهترین وضعیت خواب و استراحت پس از جراحی
وضعیت بدن هنگام خواب و استراحت، تأثیر زیادی بر میزان تورم، خونریزی و احساس فشار در ناحیه جراحی دارد.
دکتر بیات توصیه می‌کند که در شب اول و حتی ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از جراحی، بیمار حتماً به صورت نیمه‌نشسته بخوابد؛ یعنی با استفاده از چند بالش، سر و شانه‌ها بالاتر از سطح بدن قرار بگیرد.
این حالت باعث کاهش جریان خون به سمت فک و در نتیجه کاهش تورم و احتمال خونریزی می‌شود.
دکتر شبنم کرمی نیز تأکید دارد که خوابیدن به پهلویی که جراحی در آن انجام شده، به‌ویژه در روزهای ابتدایی، می‌تواند به زخم فشار وارد کند و باعث افزایش درد شود.
بهتر است بیمار به پشت بخوابد و از غلطیدن به پهلو جلوگیری کند.
همچنین استفاده از بالش‌های نرم و بدون فشار مستقیم به گونه‌ها، می‌تواند آسایش بیشتری فراهم کند.
رعایت این نکات ساده، در تسریع بهبودی نقش مؤثری دارد.
سوالات متداول درباره مراقبت‌های بعد از جراحی دندان عقل
۱.تا چند ساعت بعد از جراحی نباید چیزی بخوریم؟
بهتر است تا ۲ ساعت پس از جراحی چیزی نخورید تا لخته خون در محل جراحی تثبیت شود.
۲.استفاده از یخ برای کاهش تورم تا چه زمانی مفید است؟
در ۲۴ ساعت اول، هر ۲۰ دقیقه یک‌بار استفاده از یخ روی گونه توصیه می‌شود.
۳.آیا می‌توان دهان را شستشو داد؟
در روز اول نباید دهان شسته شود.
از روز دوم می‌توان با سرم فیزیولوژی یا آب‌نمک رقیق دهان را شست.
۴.تا چند روز نباید از نی استفاده کنیم؟
حداقل تا ۷۲ ساعت از استفاده از نی خودداری کنید؛ مکیدن می‌تواند لخته خون را جابه‌جا کند.
۵.چه غذاهایی مناسب هستند؟
غذاهای نرم، خنک و بدون ادویه مانند پوره، ماست، سوپ ملایم، تخم‌مرغ نیم‌پز.
۶.چه زمانی باید بخیه‌ها کشیده شوند؟
بخیه‌های جذبی معمولاً نیاز به کشیدن ندارند، اما بخیه‌های معمولی بین ۷ تا ۱۰ روز پس از جراحی برداشته می‌شوند.
۷.اگر درد ادامه‌دار شد چه باید کرد؟
درد شدید یا ادامه‌دار باید با پزشک در میان گذاشته شود، ممکن است نشانه‌ی عفونت باشد.
۸.علائم خشک شدن حفره جراحی چیست؟
درد شدید، بوی بد دهان، مزه ناخوشایند و خالی شدن محل جراحی از لخته خون.
۹.تا چند روز نیاز به استراحت است؟
بسته به شدت جراحی، ۲ تا ۴ روز استراحت پیشنهاد می‌شود.
۱۰.به چه علائمی باید سریعاً توجه کنیم؟
تب، تورم فزاینده، خونریزی شدید، یا بی‌حسی طولانی فک باید سریعاً به دکتر بیات یا دکتر شبنم کرمی گزارش داده شود.
برای دنبال کردن مطالب دیگر کلیک کنید: